تعریف همانژیوم:
همانژیوم کبدی شایعترین توده خوش خیم کبد است. توده های خوش خیم برخلاف توده های بدخیم بطور معمول خطری ندارند و بسیار به ندرت ممکن است تغییر رویه بدهند و به بدخیمی تبدیل شوند. شیوع این توده خوش خیم کبدی بین 4.0 تا 20 درصد افراد هر جامعه ای است.
علایم همانژیوم:
همانژیوم ها معمولاً علامتی ایجاد نمی کنند لذا تشخیص آن ها به صورت اتفاقی در سونوگرافی و گاهاً روش های تصویر برداری دیگر مثل سی تی اسکن و ام آر آی، داده می شود.در موارد بسیار بزرگ ممکن است علایم زیر ایجاد شوند:
- درد یا احساس پری قسمت فوقانی شکم
- احساس سیری زودرس
- تهوع
- بی اشتهایی
هر چند علایم ذکر شده می توانند در اثر شرایط دیگر نیز بروز کنند و خاص بیماری همانژیوم نمی باشند.
علل ایجاد همانژیوم:
علل اصلی ایجاد همانژیوم مشخص نیست. پزشکان بر این باورند که همانژیوم مادرزادی می باشد، یعنی فرد از زمان تولدش این توده خوش خیم را در کبد خود داشته است. همانژیوم کبدی اغلب در اثر تجمع و کلافه غیر عادی رگ های خونی ایجاد می شود و اندازه آن ها ممکن است از چند میلیمتر تا 20 سانتیمتر متغیر باشد اما اغلب کمتر از 5 سانتیمتر هستند. همانژیوم اغلب منفرد است اما ممکن است تا 40 درصد موارد بصورت چندتایی در لوب راست و چپ کبد وجود داشته باشند. به ندرت همانژیوم بزرگ در کودکان به وجود می آید. در اکثر مردم، همانژیوم کبدی رشد نمی کند و علامت و مشخصه خاصی را نیز به همراه ندارد. اما در برخی موارد نادر، همانژیوم کبد رشد کرده و باعث بروز اختلالاتی در بدن می شود که در این صورت نیازمند درمان می باشد. علل بروز این امر مشخص نمی باشد.
عوامل خطر ایجاد همانژیوم:
– سن: امکان تشخیص همانژیوم کبد در هر سنی وجود دارد، اما در اکثر مواقع این توده خوش خیم کبدی در سن 30 تا 50 سالگی شناسایی می شود.
– جنس: خانم ها سه برابر بیشتر از آقایان همانژیوم دارند.
– حاملگی: احتمال تشخیص همانژیوم کبدی در زنان باردار در مقایسه با زنانی که هرگز باردار نشده اند بیش تر است. پزشکان بر این باور هستند که افزایش هورمون استروژن در دوران بارداری احتمال رشد همانژیوم کبدی را افزایش می دهد.
– درمان جایگزینی هورمون: همانژیوم در خانم هایی که درمان جایگزینی هورمون برای کاهش علایم یائسگی را انجام می دهند، بیشتر از سایر خانم هایی که این اقدام درمانی را انجام نمی دهند، یافت می شود.
عوارض همانژیوم:
- زنانی که دارای همانژیوم می باشند در صورتی که حامله شوند، مشکلاتی برایشان ایجاد خواهد شد. پزشکان بر این باورند که افزایش هورمون استروژن در طول دوران حاملگی، منجر به رشد و بزرگ شدن همانژیوم می شود. در مواقع نادر رشد همانژیوم و بزرگ شدن آن، علایمی را به همراه خواهد داشت که نیازمند درمان می باشد. درد در سمت راست بالای شکم، نفخ و حالت تهوع از جمله این علایم می باشند. وجود همانژیوم کبدی به معنای عدم توانایی بارداری نمی باشد اما توصیه می شود خانمهای دچار همانژیوم کبدی در طی حاملگی تحت نظر پزشک معالج (داخلی یا گوارش) باشند.
- مصرف قرصهای ضد بارداری در بیماران دچار همانژیوم کبدی مورد اختلاف نظر بین پزشکان است. زنانی که دارای همانژیوم می باشند، بهتر است قبل از مصرف این نوع قرص ها با پزشک خود مشورت کنند.
تشخیص همانژیوم:
همانژیوم کبد از طریق آزموهای زیر قابل تشخیص می باشد.
- سونوگرافی
- سی تی اسکن
- ام آر آی
در صورت نیاز، بسته به شرایط بیمار ممکن است آزمایش های دیگر نیز تجویز شود.
درمان همانژیوم:
بیماران دچار همانژیوم بهتر است ابتدا توسط فوق تخصص گوارش و کبد مورد ارزیابی قرار گیرند تا علل دیگر توده های کبدی در آن ها رد شود. در این بیماری درمان های دارویی تأثیر ندارد و با توجه به خوش خیم بودن آن ها جراحی لازم نیست.
پیش آگهی این بیماری عالی است و معمولاً بیماران در آینده مشکلی نخواهند داشت. این توده ها اغلب رشد نمی کنند. همانژیوم های بزرگ بندرت ممکن است خودبخود یا بر اثر ضربه دچار پارگی شوند که موجب خونریزی شدید داخل شکمی می شوند و در این موارد جراحی اورژانسی لازم خواهد بود.
در موارد علامتدار بودن همانژیوهای بزرگ یا در صورت متوقف نشدن رشد اندازه آن ها، ممکن است برداشتن جراحی توصیه شود. اغلب بیماران بخصوص همانژیوم های بزرگ تحت پیگیری با سونوگرافی 6 تا 12 ماه بعد قرار می گیرند. با توجه به توضیحات بالا بیماران بایستی از این تشخیص نگران نباشند و به زندگی عادی خود ادامه دهند. نوع جراحی با توجه به محل، اندازه، تعداد همانژیوم و همچنین وضعیت سلامت عمومی بیمار اتخاذ می شود.
- جراحی برای برداشتن همانژیوم کبد: در صورتی که پزشک بتواند بدون هیچ مشکلی همانژیوم را از کبد جدا سازد، طی جراحی این کار را انجام خواهد داد.
- جراحی برای برداشتن بخشی از کبد که همانژیوم در آن قرار دارد: گاهی پزشک حین برداشتن همانژیوم مجبور به برداشتن بخشی از کبد نیز می باشد.
- اقداماتی برای متوقف کردن جریان خون به محلی که همانژیوم در آن قرار دارد: در صورتی که جریان خون به همانژیوم متوقف شود، این توده کوچک شده و رشد آن متوقف می شود. این عمل از طریق تزریق داروهایی به رگ مربوطه جهت متوقف کردن جریان خون به هماژنیوم یا از طریق بستن رگ اصلی خون رسان به این ناحیه صورت می گیرد. بافت سالم کبد کاملاً سالم باقی می ماند و خون مورد نیاز خود را از رگ های خونی نزدیک به خود دریافت می کند.
- جراحی پیوند کبد: در مواقع بسیار نادر که همانژیوم بسیار بزرگ باشد یا بیش از یک همانژیوم در کبد شکل گرفته باشد و از طریق دیگر روش ها قابل درمان نباشد، پزشک احتمالاً مجبور به برداشتن کامل کبد و پیوند آن می شود.
- پرتودرمانی: در پرتو درمانی از اشعه های ایکس برای تخریب سلول های همانژیوم استفاده می شود. اما به علت مضرات این روش درمانی از آن به ندرت استفاده می شود.
نکته:خوانندگان گرامی توجه داشته باشید که مطالب ارائه شده در این مقاله صرفاً جهت آگاهی شما می باشد و نه خود درمانی. قبل از هر گونه اقدام درمانی حتماً باید با پزشک متخصص خود در کلینیک پور سینا حکیم مشورت کنید.
