معرفی کلینیک

بیماران مبتلا به کبد چرب در این کلینیک زیر نظر فوق تخصص گوارش ویزیت و پیگیری می شوند و بر اساس آخرین دستاوردهای علوم روز تحت مراقبت و درمان قرار میگیرند. در حال حاضر مرکز روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت 4 تا 7 بعد از ظهر در محل کلینیک پورسینای حکیم بیماران را پذیرش می کند.

خدمات کلینیک:

• تشکیل پرونده برای بیمار
• ویزیت منظم و دوره ای بیماران
• بررسی دقیق کبد چرب با آزمایشات تخصصی
• ارجاع جهت الاستوگرافی و یا بیوپسی از کبد در صورت لزوم
• آموزش به بیمار 
• مشاوره تغذیه

تعریف کبد چرب

به تجمع بیش از 5% چربی در سلولهای کبدی “کبد چرب” میگویند. در اصطلاح علمی کبد چرب به دو نوع الکلی و غیرالکلی تقسیم میشود. کبد چرب الکلی بعلت مصرف طولانی مشروبات الکلی ایجاد میشود در حالیکه کبد چرب غیر الکلی در اثر عواملی مثل اضافه وزن، چاقی، دیابت، سوء تغذیه و … بوجود می آید. نمای بالینی و سونوگرافی این دو بسیار به هم شبیه است و شرح حال بیمار به پزشک مبنی بر سابقه مصرف الکل برای افتراق آنها بسیار مهم است و ضرورت دارد بیماران در صورت مصرف مشروبات الکلی، حتی اگر پزشک از آنها سوال نکرد، مصرف آنرا به پزشک خود بگویند. بدیهیست کسانیکه کبد چرب غیر الکلی دارند در صورت مصرف الکل آسیب کبدی آنها چند برابر میشود. مطالب زیر به کبد چرب غیر الکلی اختصاص دارد.

شیوع کبد چرب

کبد چرب طی دهه های اخیر به شدت در حال افزایش بوده است. در حال حاضر در دنیا بین 35-6% مردم کبد چرب دارند. در ایران برحسب مناطق مختلف شیوع کبد چرب تا 40 درصد نیز گزارش شده که آمار بالایی است.

عوامل خطر ایجاد کننده کبد چرب

عوامل ایجاد کننده کبد چرب شامل چاقی، دیابت، چربی خون بالا، فشار خون بالا، افزایش دور کمر و شکم (که به مجموعه این عوامل اصطلاحا سندروم متابولیک میگویند)، کاهش وزن شدید، سوئ تغذیه، برخی جراحیهای شکمی، کم کاری تیرویید، اختلالات هورمونی، مصرف بعضی از داروهای خاص مثل هورمون استروژن، کورتون، تاموکسی فن، والپروات سدیم و …هستند. عوامل اصلی تشدید کننده کبد چرب رژیم غذایی نادرست (مصرف زیاد غذاهای پرچرب) و عدم فعالیت بدنی کافی است.

علایم کبد چرب

کبد چرب معمولا بدون علامت است. بندرت ممکن است باعث احساس ناراحتی و سنگینی یا درد زیر لبه دنده در سمت راست قفسه سینه و خستگی شود.

عوارض کبد چرب

در ابتدا آزمایشات بیماران کبد چرب نرمال است و به تدریج چربی کبد باعث التهاب آن شده و آنزیمهای کبدی (ALT, AST) افزایش می یابد و این زنگ خطر شروع آسیب جدی به کبد است و لزوم درمان و پیگیری جدی تر بیمار را گوشزد میکند، البته گاهی کبد چرب به صورت خاموش و بدون تغییر واضح آنزیم های کبدی پیشرفت می کند. در صورت عدم درمان به تدریج طی چند سال کبد کم کار، تخریب و سفت میشود و اصطلاحا “سیروز کبدی” ایجاد میگردد که علایم آن زردی چشمها و پوست، بزرگی و آب آوردن شکم (آسیت)، اختلال حواس، خونریزیهای گوارشی، اختلال کلیه و ریه و … است. در این مرحله متاسفانه اقدام اساسی برای بیمار نمیتوان انجام داد و حالتی برگشت ناپذیر است و نهایتا تنها راه درمان پیوند کبد خواهد بود. تعداد کمی از بیماران سیروزی تا قبل از پیوند دچار سرطان کبد خواهند شد.

تشخیص

تشخیص این بیماری معمولا با استفاده از سونوگرافی، فیبرواسکن کبد و آزمایش خون است، هر چند نمونه برداری از کبد تنها راه دقیق تشخیص میباشد. در سونوگرافی نمای کبد به صورت افزایش اکوژنیسیته کبد یا اصطلاحا کبد چرب درجه یک تا سه (fatty liver grade 1-3) گزارش میشود که هر چه میزان رسوب چربی کبد بیشتر باشد درجه یا گرید آن بیشتر است. در فیبرواسکن میزان سفتی کبد به صورت F صفر تاF چهار گزارش می شود و هر هرچهF کبد بیشتر باشد کبد سفت تر و به سمت سیروز رفته است. آزمایشاتی که پزشک برای بیماران درخواست میکند شامل آنزیمها و سایر تستهای کبدی، قند و چربی خون، تستهای هپاتیت ویروسی، فریتین و بر حسب قضاوت پزشک سایر آزمایشات مورد نیاز جهت رد سایر علل نمای کبد چرب، میباشد.

درمان

بیماران لازم است جهت مشاوره و درمان به فوق تخصص گوارش مراجعه کنند و بعد از بررسیهای اولیه و اقدامات تشخیصی و درمانی ممکن است به متخصص تغذیه یا داخلی ارجاع شوند و تحت پیگیری طولانی قرارگیرند. اساس درمان کاهش وزن، رعایت رژیم غذایی و فعالیت فیزیکی است. داروها نقش بسیار کمی در درمان کبد چرب ایفا میکنند. برای افرادیکه اضافه وزن دارند توصیه به کاهش وزن با روشهای مختلف مثل رژیم غذایی، فعالیت بدنی و ورزش، دارو و حتی جراحیهای کاهش وزن بخصوص برای افراد با وزن بسیار بالا، میشود که بایستی با مشاوره پزشک و متخصص تغذیه باشد. مصرف غذاهای پرچرب و پرکالری مثل گوشت قرمز، فست فود و شرینیجات و… بایستی به حداقل برسد. مصرف مشروبات الکلی باعث تشدید کبد چرب میشود و پرهیز از آنها لازم است. بیماران کبد چرب در معرض بیماریهای قلبی عروقی نیز هستند و اغلب مشکل مهمتر آنها همین بیماریهاست. لذا میبایست از نظر فشار خون، افزایش چربی خون و سایر عوامل خطر قلبی عروقی توسط متخصص قلب بررسی و تحت درمان مناسب قرار گیرند. یک عامل مهم ایجاد کننده کبد چرب دیابت است و در افراد مبتلا به دیابت لازم است تحت نظر متخصص داخلی یا فوق تخصص غدد قند خونشان کنترل شود. داروهای مختلفی برای درمان کبد چرب وجود دارد مثل ویتامین E، پیوگلیتازون و…… بسیاری از این داروها تاثیری در درمان کبد چرب ندارند و یا تاثیر کمی دارند. درمان دارویی بدون نظر پزشک به هیچ عنوان توصیه نمیشود چرا که هر دارویی میبایست در صورت کاربرد و بر حسب شرایط تجویز شود. از گذشته تا کنون داروی رایج و مرسوم برای کبد چرب ترکیبات سیلیمارین (گرفته شده از گل خار مریم) مثل لیورگل بوده است. متاسفانه هنوز تاثیر این دارو برای کبد چرب اثبات نشده و شواهد کافی بر کارایی آن وجود ندارد. بیماران کبد چرب برحسب شرائط ممکن است بصورت دوره ای ویزیت شوند و از آنها آزمایشات کبد و سونوگرافی یا اقدامات دیگر بعمل بیاید لذا لازم است تحت نظر پزشک معالج باشند. در پایان ذکر این نکته لازم است که تزریق واکسنهای هپاتیت A و B در بیماران کبد چرب که ایمن و واکسینه نیستند، توصیه میشود.